Recreatief Totaal, april 2023

Saoedi-Arabië wordt door westerlingen vaak geassocieerd met olie en haar strikte naleving van de conservatieve islam. Toch heeft het koninkrijk de afgelopen jaren een enorme inhaalslag gemaakt om het land te transformeren in een open, toeristische bestemming. Ruim twintig grootschalige en innovatieve projecten moeten Saoedi-Arabië op de toeristische kaart zetten, geformuleerd in ‘Vision 2030, A Story of Transformation’.

Vision 2030

De ontwikkeling van het toerisme is een belangrijke groeimotor voor de toekomst van Saoedi-Arabië. Het is één van de belangrijkste pijlers van ‘Vision 2030’ om de economie te diversifiëren en de afhankelijkheid van olie te verminderen. Onderdeel van de visie is dat Saoedi-Arabië tegen het einde van het decennium jaarlijks 100 miljoen bezoekers wil ontvangen. Het verwelkomt nu al miljoenen bezoekers in de islamitische pelgrimsoorden Mekka en Medina, en ze zag het binnenlands toerisme tijdens de pandemie groeien, toen degenen die doorgaans naar het buitenland reisden, hun vakanties thuis doorbrachten.

Het land werkt in een consortium van drie autoriteiten, Het Ministerie van Toerisme, de Saudi Tourism Authority en het Tourism Development Fund, aan een omvangrijke (toeristische) projectontwikkeling, waarbij internationale ‘best praktices’ nauwlettend worden gevolgd. De verschillende projecten worden gefinancierd vanuit het investeringsfonds van het Koninkrijk, gevuld met een slordige $600 miljard, en diverse (buitenlandse) investeerders. We lichten de meest opvallende en duurzame projecten toe.

Erfgoedtoerisme

Saoedi-Arabië is de trotse thuisbasis van verschillende ‘heritage’ sites op de culturele UNESCO-werelderfgoedlijst. Eén van de bekendste is ‘Hegra Archaeological Site’ (nabij AlUla), ook wel bekend als het ‘Petra’ van Saoedi-Arabië. Hegra was de tweede stad (Petra op 1) van het Nabateese koninkrijk, maar is een onontdekte parel, want minder dan 5.000 Saoedi's bezoeken Hegra elk jaar, en slechts een handjevol buitenlandse toeristen. Tegen 2035 hoopt AlUla jaarlijks twee miljoen toeristen (binnenlands en internationaal) aan te trekken. De luchthaven van AlUla, ongeveer 35 mijl van Hegra, is pas in 2011 geopend, maar heeft al grootschalige renovaties ondergaan in afwachting van de toestroom van bezoekers, waardoor de jaarlijkse passagierscapaciteit verviervoudigd is. De Franse architect Jean Nouvel, winnaar van de Pritzker Prize, ontwerpt een luxueus, uit rotsen gehouwen grothotel, geïnspireerd op het werk van de Nabateeërs in Hegra, dat naar verwachting in 2024 voltooid zal zijn.

Deze en de vijf andere officiële UNESCO erfgoedsites behoren tot de (verder te ontwikkelen) kroonjuwelen waarmee het koninkrijk zich op de kaart wil zetten als internationale en duurzame bestemming.

The Red Sea Project

Een ander gepland megaproject is de ontwikkeling van een twintigtal eilanden in de kustlijn van de Rode Zee. Het project beslaat ongeveer 28.000-kilometer aan eilanden, stranden, woestijnen, bergen en zelfs vulkanen en wordt een toonaangevende bestemming voor eco-luxe, waarbij 100% recycling en CO2-neutraal de uitgangspunten zijn. Met The Red Sea International Airport in de maak, zal de eerste fase in 2023 worden geopend. Het project zal naar verwachting het BBP van Saoedi-Arabië met $5,86 miljard per jaar verhogen en een miljoen bezoekers per jaar trekken.

NEOM: zo groot als België

Saoedi-Arabië omschrijft de geplande ontwikkeling van Neom ook wel als het meest ambitieuze toerismeproject ter wereld. NEOM wordt een futuristische stad, met vliegende taxi's, een ‘nepmaan’ en glow-in-the-dark-stranden. In deze stad, die op dit moment oprijst in de Arabische woestijn, wordt tevens ‘The Line’ gebouwd. Dit unieke project belooft een ‘flagship city’ te worden met een lengte van 170 km zonder auto's, zonder straten, zonder CO2-uitstoot en 's werelds langst gerekte wolkenkrabber: Mirror Line. Het totale project heeft een omvang ter grootte van België en is gelegen ten noorden van de Rode Zeekust.

Al-Diriyah Gate-project 

Diriyah is de oorspronkelijke hoofdstad van Saoedi-Arabië en de plek waar de heersende familie Al-Saud het land veroverde en verenigde. Dit megaproject combineert verleden en toekomst. Het gebied wordt omgevormd tot een bruisende toeristische bestemming, door de autoriteiten bestempeld als ‘één van 's werelds grootste ontmoetingsplaatsen’. Duurzaam bebouwd voor 100.000 inwoners en 25 miljoen bezoekers per jaar. Deze culturele hotspot omvat ondermeer een Unesco-erfgoedlocatie (At-Turaif District in ad-Dir'iyah), diverse hotels en gastronomische restaurants.

The Rig

‘The Rig’, vertaald als ‘olieplatform’ wordt 's werelds eerste toeristische bestemming op een voormalig (cluster van) booreiland(en). Het platform wordt hergebruikt voor 's werelds grootste multifunctionele offshore-constructie met een oppervlakte van 150.000 m2. Op het eiland zullen ondermeer drie hotels, diverse extreme sportmogelijkheden en een onderwaterrestaurant worden ontwikkeld. Het project is gesitueerd aan de oostkust van Saoedi-Arabië en om bij de locatie zelf te komen, moeten gasten per veerboot, jacht of helikopter reizen. Het project sluit naadloos aan bij het ‘DNA’ van Saoedi-Arabië en de duurzame, economische ontwikkeling van het land.

Qiddiya

Qiddiya, gelegen in het zuidwesten van het land, moet het ‘Disneyland’ van Saoedi-Arabië worden, een gezinsvriendelijke bestemming boordevol entertainment. Qiddiya zal meerdere water- en themaparken, waaronder Six Flag Qiddiya met 's werelds hoogste, snelste en langste achtbaan, gaan huisvesten. Daarnaast zullen diverse sportactiviteiten zoals een golf- en kartbaan en een stadion aan het pallet worden toegevoegd, alsmede een centrum voor podiumkunsten, een multiplexbioscoop en een festivalterrein.

The Arabian Highland

Met het project ‘The Arabian Highland’ wordt het bergachtige landschap van Aseer benut om een avontuurlijke ‘must-visit’ te creëren, waarmee het hele jaar door lokale en internationale bezoekers kunnen worden getrokken.

Burj Khalifa van Saudi

Ook in deze golfstaat vinden ze hoge torens interessant. Jeddah Tower zal na voltooiing ‘s werelds hoogste gebouw zijn met een hoogte van 1 kilometer. Het gebouw zal tevens een observatiedek, appartementen, shoppingcentra en diverse restaurants op grote hoogte bieden.

Infrastructuur

Saoedi-Arabië heeft weliswaar luxe hotels, maar een bredere toeristische infrastructuur ontbreekt. Zich verplaatsen in een hoofdstad als Riyadh, waar geen metrosysteem is en waar weinig taxi's rijden, kan nogal een uitdaging zijn. In de drie grote steden Mekka, Jeddah en Riyadh wordt nu vaart gezet achter de ontwikkeling van een openbaar vervoersnet, inclusing een metrostructuur.

Klaargestoomd

Alle inspanningen zijn erop gericht om het BBP van 3 naar 10% te verhogen in 2030. Daarnaast moet het toerisme in Saoedi-Arabië 1 op de 10 banen gaan genereren. Vooruitlopend op de toestroom van toeristen, heeft het ministerie een scholingsprogramma opgezet voor jaarlijks 100.000 Saoedi's, die worden klaargestoomd om in de sector werkzaam te kunnen zijn. In de social media worden de projecten breed uitgemeten en dat nodigt influencers uit om het koninkrijk te bezoeken en te promoten.

Versoepeling

Naast Saoedi’s economische catalysator is er een inhaalslag op andere vlakken waarneembaar. Er zijn sociale hervormingen doorgevoerd, waardoor vrouwen auto mogen rijden en evenementen met gemengd geslacht, zoals concerten, kunnen worden georganiseerd. Ook is de rol van de religieuze politie aan banden gelegd. Het toeristenvisa, voorheen moeilijk te verkrijgen, is nu elektronisch beschikbaar voor onderdanen van bijna 50 landen, waaronder de VS en het VK. Deze versoepelingen moeten Saoedi-Arabië ook hoger op de internationale ranglijst voor toerisme brengen.

Aangetast imago

Toch zal het aantrekken van bezoekers verre van eenvoudig zijn. Het imago van Saoedi-Arabië is aangetast, met name in het westen, door zijn reputatie van mensenrechten-schendingen, met de terechtstelling van veroordeelde gevangenen en lange straffen voor Saoedi's die kritiek hadden op de autoriteiten.

Een ander probleem waarmee de autoriteiten worden geconfronteerd, is de afwezigheid van alcohol. Dit blijft enorm controversieel in de geboorteplaats van de islam, net zoals het toestaan van ongetrouwde toeristenparen die volgens de wet getrouwd zouden moeten zijn om een ​​kamer te delen.

Olievlek-methode

Saoedi-Arabië heeft dan ook niet de illusie dat ze op korte termijn kan concurreren met de feestvibe van Dubai of de mix van stranden en geschiedenis in Egypte. Ingezet wordt op een ‘olievlek-methode’, waarbij in eerste instantie de badplaatsen aan de Rode Zee worden (her)ontdekt door de Saoedi’s en daarnaast bezoekers uit de andere Golfstaten, zoals de VAE, Qatar en Oman.

Werk aan de winkel

Wil ze internationale bezoekers trekken dan zal ze een oogje moeten dichtknijpen voor het drinken van alcohol en een "don't ask, don't tell"-benadering moeten toepassen voor ongetrouwde toeristenparen. Volgens officiële cijfers registreerde Saoedi-Arabië in 2021 67 miljoen bezoekers, voornamelijk binnenlandse en religieuze toeristen uit Koeweit, India, Egypte, Pakistan, Qatar en Bahrein. Het land heeft nooit op de lijst van traditionele toeristische bestemmingen gestaan. Het zal nog wel even duren voordat westerse of Oost-Aziatische toeristen in grote aantallen gaan komen. Maar tot die tijd zullen kleine aantallen westerse toeristen hun weg naar Saoedi-Arabië toch wel vinden, al lijkt dit nu nog voorbestemd voor de meer avontuurlijke types.